سکه دوزی سیستان و بلوچستان
سکه دوزی یکی از هنرهای دستی بلوچستان است که عموماً خانواده های بلوچ از آن برای تزیین رویه ی رختخواب یا تزیین گردن شتر در موقع برگزاری مراسم عروسی استفاده می کنند و اغلب جهت زینت به دیوار اتاق می آویزند. هنر سکه دوزی در بلوچستان، مانند سوزن دوزی دارای سابقه ای طولانی است و تولیدش تقریباً در تمامی مناطق روستایی استان رایج است و اگرچه فاقد هر نوع نقش و نگار سوزن دوزی شده است، معهذا زنان و دختران روستایی از آن با عنوان سوزن دوزی یاد می کنند. این هنر علاوه ر بلوچستان در دیگر شهرهای ایران از رواج کامل برخوردار بوده است از تاریخچهی دقیق این سوزن دوزی اطلاع صحیحی در دست نیست ولی آنچه که مسلم است این دوخت بنا به شواهد موجود در موزه های ایران و جهان، در دوره ی صفوی به اوج کمال خود رسیده و برای تزیین البسه، رویه ی رختخواب، تابلوهای دیواری، زینت گردن اسب، کلاه و غیره به کار گرفته می شد با توجه به کتب جهانگردان و گزارشی که از وضعیت پوشاک زنان ایران در دوره ی صفویه به دست داده چنین استنباط می شود که زنان دورهی صفویه لباسهای خود را با سکه تزیین میکرده اند. زنان کلاه بر سر می گذاشتند و دور کلاه زنان ثروتمند سکه های طلا و نقره و سنگ های قیمتی دیگر دوخته می شد و جوراب های خیلی گشادی از پارچه ی پشمی یا زربفت هدیه می کردند و آن را با سنگ های قیمتی تزیین می کردند و مردان عمامه ای از حریر زربفت یا گل دوزی شده بر سر می گذاشته و آن را با سکه های زرین و سنگ های قیمتی زینت می دادند.
در سده های 12 و 13 هجری با استناد آثار بازمانده از این دوران در موزه ها چنین برمی آید که این دوخت همگام با دوخت های تزیینی دیگر در این دوران رواج کامل داشته و مراکز اصلی آن استان کردستان، سیستان و بلوچستان و چهارمحال و بختیاری بوده است ولی اکنون بیشتر در استان سیستان و بلوچستان رایج است. مراکز اصلی سکه دوزی در این استان روستاهای اسپکه، پیپ، فنوج، چانف، آهوان از توابع شهرستان ایرانشهر است همچنین در بمپور از توابع ایرانشهر بادبزن های حصیری محکمی ساخته می شود که حاشیه ی آنها با قطعات پارچه آراسته و با پولکهای رنگین پلاستیکی و به شیوه ی سکه دوزی تزیین می کنند. تولید و عرضه این نوع محصول جنبهی خود مصرفی دارد و بیشتر ساکنین بومی از آن استفاده می کنند. مرغوبیت محصولات سکه دوزی شده بستگی زیادی به مواد اولیه ی آن دارد. هم اکنون زنان بعضی از دیگر نقاط کشور نیز البسه ی خود را به کمک سکه دوزی آرایش می دهند اما این هنر در انحصار زنان و دختران بلوچ است.
منبع : visitiran.ir/fa
