گلابتون دوزی هرمزگان
گلابتون دوزی یکی از رودوزی های سنتی هرمزگان با پیشینه بیش از دو هزار سال است؛ این شهر به واسطه خصیصه های منحصر به فرد تولیداتش از سوی شورای جهانی صنایع دستی به عنوان شهر ویژه فعال در گلابتون دوزی به ثبت رسیده است. مانند بسیاری دیگر از رودوزی های سنتی، گلابتون دوزی نیز محصول دقت و ظرافت زنان و دختران در این منطقه جنوبی ایران است. از این رو، شاید بتوان گلابتون دوزی را یکی از برجسته ترین جلوه های هنر زنانه و نیز هنر مردمی در این منطقه به شمار می رود که زبان گویای سبک زندگی، باورها و فرهنگ، پوشش و آداب و رسوم مناطق جنوبی ایران است.
در استان هرمزگان کمتر خانوادهای را مشاهده می کنیم که به نوعی با هنر گلابتون زودی درگیر نباشد، معمولاً دختران و زنان خانه دار ساعت هایی از روز را به این کار اختصاص می دهند که علاوه بر وجهه جمعی آن، و کمک به رونق اقتصادی خانواده، اوقات فراغت خود را نیز با اشتغال به این صنایع دستی ارزشمند سپری میکنند. گلابتون دوزی که به واسطه نخ طلایی مورداستفاده در این رودوزی به این نام شهره است را با نام های دیگری نیز می شناسیم: گلدوزی، کم دوزی، کمان دوزی، برودری دوزی و زردوزی.
کم یا کمان در این نام به دایرهای چوبی اشاره دارد که پارچه را برای شروع دوخت بر روی آن محکم می کنند. ابزارهای اصلی برای این دوخت همین کمان چوبی همراه با سوزنی است که قلاب نامیده می شود. نخ گلابتون، که عموماً با روکش طلا یا نقره تولید می شود، ماده اصلی کار در این هنر است. در گلابتون دوزی زمینه اصلی کار به رنگ اصلی باقی می ماند و نقوش بر روی پارچه هایی عموماً از جنس کرپناز به رنگ های زرد، سبز، مشکی، فیروزهای، زرشکی و نارنجی دوخته می شود. گاهی از پولک و منجوق نیز در این رودوزی سنتی استفاده می شود.
برخی از طرح ها در این هنر بسیار پرکار و زمانبر ذهنی است اما طرح های مشهوری نظیر گل های اسلیمی و ختایی، بازوبندی، بته روحی، محرماتی یا ستونی و بته جقه نیز رایج است. پارچه های آماده گلابتون دوزی شده را پس از جداکردن از کمان در بخش های مختلف لباس های محلی از جمله لبه شلوارهای محلی، یقه پیراهن، سرآستین و پیش سینه به کار می برند، اگرچه امروزه کاربردهای جدید دیگری مانند کوسن، رویه پشتی، دیوارکوب و جلد قرآن نیز به موارد استفاده گلابتون دوزی افزوده شده است. شهرهای بندر لنگه، بندر عباس، میناب و روستاهای پیرامون آنها از عمده مراکز تولید گلابتون دوزی در استان هرمزگان هستند.
منبع : visitiran.ir/fa
