سوزن دوزی ممقان
ممقان دوزی، رودوزی معروف استان آذربایجان شرقی است. ممقان از توابع شهر تبریز است و از آنجا که این دوخت، به این منطقه اختصاص دارد به این نام معروف شده است. این هنر شاخه ای از ابریشم دوزی است. در مورد سابقه و زمان پیدایش این هنر نمی توان به طور قطعی نظر داد اما برخی پژوهشگران قدمت این هنر را بالغ بر 200 سال می دانند. در سوزن دوزی ممقان زمینه‌ی اصلی پارچه به وسیله بخیه های ابریشمی رنگین پوشیده میشود که در نتیجه آن نقش ستاره هشتپر (شمسه) پدید می آید. مواد اولیه ممقاندوزی، نخ ابریشم و پارچه‌ی دیبت است و گاهی برای آستر کار از پارچه متقال استفاده می شود که در این صورت کار دوام بیشتری خواهد داشت.
امروزه به دلیل در دسترس نبودن پارچه دیبت، از پارچه های تترون، ترگال یا کِرپ نیز استفاده می شود. این رودوزی زیبا هنر دست زنان و دختران ممقانی است. در فرهنگ این منطقه هر دختر ممقانی باید به هنر سوزن دوزی مسلط باشد و همین فرهنگ شایسته سبب ساز رونق و رواج این هنر در این منطقه شده است. شیوه دوخت این رودوزی به این شکل است که در طرح هایی که فرم های دایره مانندی دارد، مثل زیرلیوانی یا قسمت بالای کلاه، از مرکز دایره فرضی به لبه های محیط دایره کوک‌هایی زده می شود که با وصل کردن آنها به یکدیگر شمسه یا همان ستاره هشت پر روی کار ایجاد می شود که در اصطلاح محلی به این دوخت اولیه «آی چک ماخ» (ماه کشیدن) گفته می شود.
از جمله کوک هایی که در هنر ممقان دوزی کاربرد دارد می توان به کوک دندان موشی که در اصطلاح محلی دکمه قزاقی نامیده می شود، زنجیره دوزی و دوخت ضربدری اشاره کرد. علاوه بر اینها پر کردن، حاشیه دوزی و جفت کردن از اصطلاحات دوخت قسمت های مختلف این رودوزی است. پس از اتمام دوخت زمینه اصلی پارچه مشخص نیست. طرح شمسه تقریبا در وسط تمام کارها مشاهده می شود و از نقوش بته جقه نیز در اطراف شمسه برای طراحی استفاده می شود. از رنگ های مورد استفاده در این هنر می توان به سبز، قرمز، نارنجی و بنفش اشاره کرد. در گذشته مصرف ممقان دوزی برای نوعی کلاه محلی بوده است، امروزه علاوه بر کلاه برای تهیه زیرلیوانی، زیربشقابی، کوسن، کیف، کمربند، جلیقه و سالفیت (نوعی رومیزی بزرگ) نیز از این دوخت استفاده می شود.
منبع : visitiran.ir/fa
