سفالگری کلپورگان
سفالگری استان سیستان و بلوچستان به اعتقاد اهل فن پیشینه‌ی چندین هزار ساله دارد. سه روستای کلپورگان، کوهمیتَگ و هولَنچَکان از اصلی ترین مراکز سفالگری این استان است. از این میان سفال کلپورگان از شهرت و اصالت بیشتری برخوردار است و با نام منطقه شناخته می شود.
این روستا در 390 کیلومتری زاهدان و در نزدیکی مرز کشور پاکستان قرار دارد. سفال های این منطقه شباهت بسیاری به سفالینه های به دست آمده از کاوش های باستان شناسی هزاره‌ی سوم پیش از میلاد دارد. ویژگی منحصر به فرد سفال این منطقه این است که شیوه‌ی ساخت آن از هزاره های قبل تا به امروز تغییر چندانی نداشته و هنرمندان سفالگر که عمده‌ی آنان زنان با ذوق این منطقه هستند بدون استفاده از چرخ سفالگری و با دست به ساخت این سفالینه ها مشغولند. نقوش این محصولات نیز ریشه‌ی چندین هزار ساله دارد و عمدتاً شامل نقوش هندسی و انتزاعی است.
سفال کلپورگان فاقد لعاب است و خاک مورد استفاده در آن را مردان بلوچ از منطقه ایی به نام “مشکوتک” واقع در دو کیلومتری روستا تهیه می کنند. جنس خاک این منطقه به صورتی است که پس از پخت به رنگ قرمز در می آید و این نکته هم یکی از وجوه تمایز سفال این منطقه از سایر سفالینه های ایران است. پس از ساخت ظروفِ گِلی آنها را به مدت ده روز در معرض نور خورشید قرار می دهند تا کاملاً خشک شود؛ پس از خشک شدن سفالینه ها نقش زدن بر روی آنها آغاز می شود، رنگ نقوش قهوه ای مایل به قرمز است و پس از پخت به رنگ سیاه در می آید. رنگ مورد استفاده رنگی معدنی است که از سنگی به نام “تیتوک” به دست می آید؛ این سنگ در منطقه‌ی “تپه آچار” از توابع شهرستان زابل تهیه می شود و شیوه کار به این صورت است که سنگ را بر روی تخته سنگ بزرگی می سایند و از پودر حاصل از سایش به همراه کمی آب دوغاب درست می کنند و سرانجام با چوب نازک درخت خرما نقش های کهن بر سفالینه ها نقش می بندد.
در مرحله‌ی نهایی ظروف را در سه نوبت در داخل کوره های سنتی که به صورت گودالی در زمین حفر شده است می پزند و آماده می کنند. سفال کلپورگان اغلب به شکل کاسه، کوزه، جام، قدح، پارچ و لیوان ساخته می شود. روستای کلپورگان در سال 1396 به عنوان موزه‌ی زنده سفال ثبت جهانی شد و همچنین توسط شورای جهانی صنایع دستی عنوان نخستین روستای سفالگری جهان را کسب کرد.
منبع : visitiran.ir/fa
