حوله بافی (توبافی)

حوله بافی (توبافی)

توبافی صنایع ­دستی شاخص در روستای خُراشاد، از توابع بیرجند، در استان خراسان جنوبی است؛ این اولین روستا در ایران بود که به خاطر این هنر دستی ارزشمند به ثبت ملی رسید. معروف­ ترین محصول توبافی حوله است؛ هر چند به دلیل نرمی و لطافت خاص پارچه ­های تولیدشده‌ی این بافت و جذب رطوبت بسیار بالا برخی این رشته را به نام حوله ­بافی نیز می­ شناسند.

مواد اولیه‌ی مورد استفاده در این بافت نخ ­پنبه ­ای است که به­ عنوان پود لابه ­لای چله تنیده می­ شود، این پود سپس توسط دفتین زده می ­شود و فرآیند بافت طی سه مرحله به انجام می ­رسد. علاوه بر نخ پنبه­ ای، نخ ابریشمی، نخ پشمی، نخ مصنوعی-آکرولیک و نخ کاموا نیز در جریان بافت این دست­بافته‌ی زیبا و ارزشمند روستای خراشاد به کار می­رود. تو­بافی روی دستگاه بافندگی چهاروردی تولید می­ شود و مهم ترین و برجسته­ ترین ویژگی این صنایع­ دستی بومی ایران انجام تمام مراحل آن با دست و پاست. شیوه‌ی کار به این صورت است که ابتدا نخ­ های پنبه­ ای را به ­وسیله‌ی چرخ­ ریسندگی و چرخ ماسوره تهیه می­ کنند و سپس در یک فضای باز به ­وسیله تعدادی چوب نازک و هم اندازه چله­ کشی انجام می ­شود. سپس چله را به دور یک چوب بزرگ و ثابت که نورد نام دارد می ­پیچند و در نهایت برای بافت باید نخ­ ها با ماکو از میان چله رد شود و بعد از هر بار ردکردن نخ، دنده یا دفتین را به سمت جلو و عقب می­ آورند که این کار  سبب کوبیده شدن نخ­ ها و بافت پارچه می­ شود.

امکان استفاده از پودهای رنگی به میزان نامحدود فراهم است و ترکیب رنگ­ ها برای حاشیه و متن پارچه همگی با خلاقیت هنرمند انجام می­ شود. برای تولید پود­های رنگی از رنگرزی سنتی و گیاهی استفاده می­ شود. از گیاهان مورد استفاده می­توان به پوست انار، گردو، پیاز، گلرنگ، پرتقال، کلاله‌ی زعفران، پیاز، سیر و پود­ر­سنگ اشاره کرد. از دیگر موارد مصرف توبافی می­توان تولید سفره، لباس، چادر­شب و شال را نام برد. لازم به ذکر است که این هنر پیشینه ­ایی بالغ بر 300 سال دارد و در سال 1383 گروهی از زنان روستای خراشاد آن را احیا کردند، همچنین عمده‌ی تولید پارچه‌ی توبافی بر عهده‌ی زنان این منطقه است. در سال 1397 شورای جهانی صنایع ­دستی روستای خراشاد را به عنوان روستای جهانی توبافی معرفی و ثبت کرد.

منبع : visitiran.ir/fa