تراش شیشه البرز
تراش شیشه از جمله اصیل ترین و متداول ترین روش های تزیین سرد آثار شیشه ای است که سابقه‌ی آن در ایران به دوران هخامنشیان می رسد. در ایران باستان هنرمندان ساسانی در تراش دادن شیشه مهارت خاصی داشتند و ظروف شیشه ای دوره ی اسلامی تحت تاثیر طرح های قبل از اسلام بود. در واقع تراش شیشه کهن ترین کار تکمیلی و تزیینی است که بر روی شیشه از گذشته تا به امروز انجام شده است.
اما آنچه که امروزه به عنوان تراش شیشه و کریستال در ایران می شناسیم از سال 1314 با تاسیس کارخانه ی شیشه ایران آغاز شده و فراز و فرودهای زیادی را از سر گذرانده است. در این هنر با استفاده از سنگ های مخصوص که درجه ی سختی آنها بیش از سختی شیشه باشد طرح های مختلف بر روی شیشه نقش می بندد تا هنرمند تراشکار به شیشه جانی دوباره بخشد.
امروزه تراش شیشه با استفاده از الکتروموتورهای کوچک که سنگ های دیسک مانندی را به چرخش وامیدارد انجام می شود و سرعت چرخ های دستگاه تراش و دیسک های تراش، بستگی مستقیم به نوع تراش دارد، هر چه میزان تراش عمیق تر باشد، سرعت چرخ تراش بیشتر است و بالعکس در صورتی که تراش سطحی باشد سرعت چرخ تراشکاری کمتر است. همچنین با تغییر ضخامت سنگِ تراش، حرکت دست و تغییر مدت زمان نیز می توان نوع تراش را تغییر داد.
در هنر تراش شیشه ابتدا محل طرح موردنظر مشخص و سپس با نگهداشتن ظرف شیشه ایی در دست و نزدیک کردن آن به سنگ تراش نقوش دلخواه روی شیشه حک می شود. پس از تراش، نقاط تراش خورده را صیقل می دهند. نقوش مورداستفاده در تراش شیشه اکثراً ذهنی و ملهم از برداشت ها و بینش های شخصی تراشکاران است که اکثراً شامل نقوش ختایی، گل گندمی و نقوش هندسی – اسلامی از جمله ستاره شش پر، شمسه و غیره می شود.
امروزه علاوه بر تراش شیشه به شیوه ی چرخِ تراش، با استفاده از وسیله ای که به نام فرز معروف است نیز امکان ایجاد طرح و نقش بر روی شیشه وجود دارد. طرحهای کارشده با فرز به دلیل ظرافت دستگاه داری عمق نیست. استان البرز یکی از مهم ترین مراکز تولید شیشه و تراش در ایران است. و از جمله اشیا شیشه ای تراشخورده در این استان می توان به انواع پارچ و لیوان، بطری، لوستر، کاسه، بشقاب و دیس های میوه خوری اشاره کرد.
منبع : visitiran.ir/fa
