تراش شیشه البرز

تراش شیشه البرز

تراش شیشه از جمله اصیل ­ترین و متداول­ ترین روش ­های تزیین سرد آثار شیشه ­ای است  که سابقه‌ی آن در ایران به دوران هخامنشیان می ­رسد. در ایران باستان هنرمندان ساسانی در تراش ­­دادن شیشه مهارت خاصی داشتند و ظروف شیشه­ ای دوره ی اسلامی تحت­ تاثیر طرح­ های قبل از اسلام بود. در واقع تراش شیشه کهن ­ترین کار تکمیلی و تزیینی است که بر روی شیشه از گذشته تا به امروز انجام شده است.

اما آنچه که امروزه به عنوان تراش ­شیشه و کریستال در ایران می ­شناسیم از سال 1314 با تاسیس کارخانه ی شیشه ایران آغاز شده و فراز و فرودهای زیادی را از سر گذرانده است. در این هنر با استفاده از سنگ­ های مخصوص که درجه ی سختی آنها بیش از سختی شیشه باشد طرح­­ های مختلف بر روی شیشه نقش می­ بندد تا هنرمند تراشکار به شیشه جانی دوباره ­بخشد.

امروزه تراش شیشه با استفاده از الکتروموتورهای کوچک که سنگ ­های دیسک مانندی را به چرخش وا­می­دارد انجام می ­شود و سرعت چرخ­ های دستگاه تراش و دیسک­ های تراش، بستگی مستقیم به نوع تراش دارد، هر چه میزان تراش عمیق­ تر باشد، سرعت چرخ تراش بیشتر است و بالعکس در صورتی که تراش سطحی باشد سرعت چرخ تراشکاری کمتر است. همچنین با تغییر ضخامت سنگِ­ تراش، حرکت دست و تغییر مدت زمان نیز می توان نوع تراش را تغییر داد.

در هنر تراش شیشه ابتدا محل طرح موردنظر مشخص و سپس با نگهداشتن ظرف شیشه ­ایی در دست و نزدیک ­کردن آن به سنگ تراش نقوش دلخواه روی شیشه حک می ­شود. پس از تراش، نقاط تراش­ خورده را صیقل می­ دهند. نقوش مورداستفاده در تراش شیشه اکثراً ذهنی و ملهم از برداشت­ ها و بینش­ های شخصی تراشکاران است که اکثراً شامل نقوش ختایی، گل گندمی و نقوش هندسی – اسلامی از جمله ستاره شش پر، شمسه و غیره می ­شود.

امروزه علاوه بر تراش شیشه به شیوه ی چرخِ تراش، با استفاده از وسیله ­ای که به نام فرز معروف است نیز امکان ایجاد طرح و نقش بر روی شیشه وجود دارد. طرح­های کارشده با فرز به دلیل ظرافت دستگاه داری عمق نیست. استان البرز یکی از مهم ترین مراکز تولید شیشه و تراش در ایران است. و از جمله اشیا شیشه ­ای تراش­خورده در این استان می ­توان به انواع پارچ و لیوان، بطری، لوستر، کاسه، بشقاب و دیس ­های میوه ­خوری اشاره کرد.

منبع : visitiran.ir/fa