انگشترسازی سنتی قم
هنر فلزکاری یکی از هنرهای بومی ایران است که از دیرباز هنرمندان سنتی این سرزمین در گونه های مختلف و با کاربردهای گوناگون به آن اشتغال داشته اند. انگشتر سازی سنتی یکی از شاخص ترین صنایع دستی استان قم در حوزه فلزکاری هنری است که از مدتها پیش هنرمندان بسیاری به این حرفه مشغول هستند و این هنر در سالهای اخیر در شهر قم توسعه بیشتری پیدا کرده است.
در مورد پیشینه ی استفاده از انگشتر نظرات متفاوتی وجود دارد و مسلم است که عادت استعمال انگشتری در حقیقت به دورانی دیرینه و کهن باز می گردد ظاهراً مصری ها نخستین ملتی بوده اند که این پدیده را ابداع کردند، اما بنا بر اساطیر ایرانی و بر اساس آنچه در نوروزنامه ذکر شده است، نخستین کسی که انگشتری کرد و به انگشت درآورد، جمشید بود. مسلم است که تغییر دین باید به تدریج روش های طراحی جواهر سازان را تغییر داده باشد، چنانکه تا طلوع اسلام مجموعه نقوش آنها عمدتاً از نقش مایه های نمادین نشات میگرفت؛ اما پس از اسلام استفاده از انگشتر کاربرد مذهبی نیز پیدا کرد، زیرا انگشتر به دست کردن یک سنت اسلامی است و در روایات مختلف بر این سنت تاکید شده است؛ بنابراین پس از اسلام نقوش انگشتر ها تغییر کرد و رنگ مذهبی گرفت.
در حال حاضر در استان قم انواع انگشتر با تنوع بسیار زیاد و در طرح های مختلف ساخته می شود. از جمله طرح های اصلی انگشترسازی در استان قم می توان به طرح های شبکه، فیلی، صفوی، شیرازی و زنجانی اشاره کرد که هر کدام از آنها نیز با تزیینات بسیار متنوع ساخته می شوند و اسامی زیادی را به خود اختصاص دادهاند. به عنوان نمونه از طرح های مختلف انگشتر شبکه می توان از دوگل، سه گل، لاله ای و غیره نام برد و یا انگشتر های فیلی را در طرح های متنوع مشبک و مخراج کاری (یکی از مراحلی که در ساخت زیورآلات ترکیبی فلز و سنگ وجود دارد قرار دادن سنگ در پایه نگین است) شده می توان دید؛ همچنین انگشتر های صفوی به صورت ساده و مشبک در طرح های مختلف ساخته می شوند. یک انگشترساز سنتی در طول یک روز نهایتاً می تواند تعداد معدودی انگشتر بسازد و بنابراین اکثر انگشترها به صورت تک و در تعداد محدود ساخته می شوند. بیشتر تولیدات انگشترسازی نقره ی قم به انگشترهای مردانه اختصاص دارد. و غالب هنرمندان فعال این رشته را نیز مردان تشکیل داده اند. و بیشتر انگشتر سازان قم هنر انگشتر سازی را به صورت مستقل و در سیستم استاد و شاگردی آموزش دیده اند.
منبع : visitiran.ir/fa
