پته دوزی, سلسله دوزی یا فطه دوزی
پته دوزی یکی از صنایع دستی مهم شهر کرمان است که خوشبختانه امروزه نیز همچنان پررونق و پرکاربرد به حیات خویش ادامه می دهد. پیشینه این هنر به دلیل آسیب پذیری منسوجات در برابر عوامل جوی به طور دقیق بر ما روشن نیست. اما با مطالعه سفرنامه ها و متون به جا مانده از دوران صفویه می توان تا حد زیادی از رواج این دوخت در شهر کرمان در دوران صفویان با اطمینان سخن گفت.
پته دوزی یکی از انواع مختلف رودوزی های ایرانی است که طی آن تمام سطح پارچه به وسیلهی بخیههای رنگی پوشیده می شود و هنرمندان، که اکثراً زنان و دختران کرمانی هستند، نقوشی ذهنی را بر زمینه پارچهی پشمی ضخیمی که عریض یا شال نامیده می شود می دوزند. عریض، پارچه ای دستباف است که در گذشته برای دوخت دامن، کت و پالتو های زنانه نیز مورد استفاده قرار می گرفت. این پارچه به وسیلهی دستگاه های بافندگی دستی ( امروزه اغلب ماشینی) و به رنگهای سفید، قرمز، زرد، سبز و آبی تولید می شود.
ریس، یا نخ های مورد استفاده پته، نوعی نخ پشمی است که در گذشته به شکل دستی و امروزه به وسیله ماشین ریسیده می شود و شامل رنگ های سنتی: عنابی، مشکی، سبز روشن، سبز تیره، زرد، نارنجی، قرمز، آبی تیره، سبز ماشی و لاکی است. امروزه به این مجموعه، رنگ های جدیدی نیز اضافه شده است. در گذشته علاوه بر نخ های پشمی از نخ های ابریشمی و گلابتون نیز استفاده می شده است؛ یکی از قدیمی ترین پته های به جا مانده که به تاریخ 1285 هجری قمری دوخته شده روپوش مقبرهی شاه نعمت الله ولی بوده است؛ این پته از نمونه های بینظیر و پرکار پته دوزی است؛ و نتیجه دو سال کار مداوم 16 نفر زن پته دوز کرمانی است، که با نخ های ابریشمی الوان بر روی پارچه پشمی کرم رنگ دوخته شده است.
ظرافت و زیبایی خاص پته دوزی به لحاظ نقش ها و طرح های اصیل سنتی ایران چون نقش بته جقه یا درخت زندگی است. این نقش یکی از رایج ترین نگاره های ایرانی است. پته دوزی امروزه در شهرهای کرمان، سیرجان و رفسنجان رایج است. و برای تهیه رومیزی، سجاده، جلد قرآن، پرده، کوسن، روتختی، طراحی بخشهایی از لباس و ساخت عروسک های سنتی استفاده می شود. پته از گذشته قسمتی از جهیزیه دختران کرمانی را به خود اختصاص داده و همین امر سبب پویایی و رونق این هنر تا به امروز بوده است.
منبع : visitiran.ir/fa