گلیم گل برجسته ایلام
گلیم نقش برجسته از نظر اصالت و تولید مهمترین و شاخص ترین صنایع دستی و بومی استان ایلام است. پیشینه بافت گلیم در این منطقه مانند سایر دست بافته های ایران از قدمت بسیاری برخوردار است، اما گلیم گل برجسته از ابداعات دوران معاصر این منطقه است. بانویی به نام سحر چلانگر ساکن روستای “زنجیره” درحین بافت گلیم ساده در قسمتی از بافت گلیم خود موفق به اجرای نقشی برجسته با استفاده از گره قالی می شود و از آن زمان تاکنون این شیوه بافت در این منطقه مرسوم و معروف است. در این نوع بافت، زمینه بافت گلیم ساده است که اصطلاحاً در استان ایلام به آن صوفی بافی می گویند و نقوش برجسته روی گلیم از نوع گره ترکی مورداستفاده در قالی بافی است که طبیعتاً پس از بافت، نقوش آن برجسته تر از زمینه می شود.
مواد اولیه مصرفی عمدتاً نخ پشمی و نخ پنبه ای است که معمولا از نخ پنبه ای، نخ پشمی و نخ ابریشمی برای گره و پودِ این نوع گلیم استفاده می شود. بافندگان ایلامی نخ پشمی موردنیاز خود را از پشم دامهای منطقه خود تهیه می کنند. و برای رنگرزی نخ ها از هر دو نوع رنگرزی طبیعی و شیمیایی و همچنین زاج سفید برای تثبیت شدن رنگدانه ها استفاده می شود.
نخستین مرحله بافت گلیم نقش برجسته همانند سایر بافته های داری چله کشی است. در این بافت امکان استفاده از هر دو نوع دارِ افقی و عمودی وجود دارد که امروزه اغلب از نوع عمودی آن استفاده می کنند. بافت این نوع گلیم براساس نقشه ای متقارن است. از جمله تفاوت های این نوع گلیم با نوع ساده بافت آن امکان استفاده و پیاده کردن نقوش گردان در این نوع بافت است.
از طرح و نقش های مرسوم در گلیم نقش برجسته ایلام می توان به طرح های لچک-ترنج، گلدانی، گل فرنگ (گل رُز)، نقشه غلط، بوته ای، محرابی و همچنین نقوش نباتی، حیوانی، جمادات و انسانی اشاره کرد. استفاده از طرح های تلفیقی و تغییر در مواد اولیه بر ارزش این نوع بافته می افزاید. رنگ های مورد استفاده در این بافته غالبا از میان رنگ های روشنی نظیر کِرم، قرمز، آبی روشن، سفید، سبز، صورتی و نارنجی انتخاب می شود. استفاده از رنگ های تیره ای چون سرمه ای، قهوه ای و سیاه تنها به منظور بیشتر دیده شدن رنگ های روشن است. امروزه در شهرهای ایلام، دهلران، شیروان، دره شهر، مهران، آبدانان بافت گلیم گل برجسته رونق دارد.
منبع : visitiran.ir/fa
