گلیمچه های سنتی متکازین مازندران
متکازین از جمله مهم ترین روستاهای مازندران است که از تنوع و گوناگونی دستبافت های سنتی برخوردار است. گلیم، گلیمچه، جاجیم، چادرشب، ساچیم (نوعی پارچه پشمی)، چمنتا (نوعی خورجین)، چوقا (نوعی پارچه)، سفره و ساق پیچ مهم ترین فرآورده و دست بافتهای سنتی متکازین است. با این حال گلیمچه های سنتی روستای متکازین در مقام مقایسه از دیگر دست بافت های سنتی این روستا معروف تر و مرغوب تر است. نشانه ها و نقوش تصویری به کار رفته در این فرآورده هنری و کاربردی، اصلی ترین عامل در هویت بخشی، اصالت و تمایز آن از سایر دست بافتهای سنتی دیگر نواحی ایران است به طوری که این محصول همواره به دلیل مرغوبیت در طرح و بافت متقاضیان بسیاری داشته است.
بافندگی در روستای متکازین فعالیتی زنانه است که اغلب در فصول سرد سال و در ایام فراغت زنان از فعالیت های کشاورزی و باغداری انجام می شود. این گلیمچه ها بر روی دستگاه پارچه بافی به شیوه دووردی تولید می شود. این محصول در مناطق مختلف مازندران با نقش ها، طرح ها و نام های متفاوت تولید می شود، اما در نهایت شیوه ی تولید یکسان است. طول این گلیمچه از 100 تا 150 سانتیمتر و عرض آن از 60 تا 90 سانتیمتر متغییر است . بافندگان برای داشتن گلیمچه ای با عرض بیشتر قطعات آن را از طول (پهلو) به هم می دوزند. رنگ های مورد استفاده برای بافت شاد و متنوع اند، مانند نخودی، قرمز، سبز، نیلی، سرمه ای، زرد و مشکی. امروزه رنگ زمینه گلیمچه ها لاکی رنگ است و مانند گذشته تنوع ندارد. از این بافته ها بیشتر به عنوان زیرانداز، رختخواب پیچ، رویه کرسی، پادری و خورجین استفاده می شود.
نقش های گلیمچه متکازین کاملا سنتی است و بیشتر برگرفته از طبیعت پیرامون بافنده است. در بافت آنها نقشه کاربردی ندارد و در غالب مواقع هنرمند به صورت ذهنی انجام می دهد. نقش ها اغلب هندسی و انتزاعی است و به ندرت نقش خمیده، تصاویر طبیعت گرایانه و انسانی در آنها مشاهده می شود. حتی آنجا که بافنده تقلید و اقتباس از طبیعت را مبنای هنرآفرینی خود قرار داده با ذهنیتی تجریدی به نظاره و تقلید از طبیعت پرداخته است نقوش این گلیمچه ها بر اساس صورت ظاهر، نام محلی و اطلاعات سینه به سینه بافندگان به 5 گروه تقسیم می شود.
1-نقوش هندسی محض، که اصلی ترین نقوش تشکیل دهنده گلیم های منطقه است و شامل نقوش مربع، لوزی و مثلث است و ازمعروف ترین طرح های این گروه نقش چهار برج است که در گویش محلی به معنای چهار فصل است.
2-نقوش هندسی- طبیعی مانند نقوش ساده شده کوه و خورشید از جمله طرح های آن آفتاب تیر است که معنای شعاع آفتاب دارد.
3-نقوش هندسی- گیاهی از نقوش معروف این گروه دادداری است به معنای انبوه درختان
4-نقوش هندسی – جانوری که از نقوش مطرح آن می توان به پنجوک (پای مرغ)، چنگلی (پنجه حیوانات) و هیلی (کندوی زنبور عسل) اشاره کرد.
5-نقوش هندسی ابزاری، از میان نقوش این گروه زلف عروس از همه مطرح تر است.
منبع : visitiran.ir/fa
