ورنی بافی دشت مغان
ورنی بافی از بافته‌های مطرح و قدیمی منطقه آذربایجان ایران است. این دست بافته امروزه در منطقه ای به نام دشت مغان تولید می شود که در حوزه استحفاظی استان اردبیل قرار دارد. این بافته صنایع دستی عشایر محسوب می شود؛ ایلی که در گذشته به نام شاهسون شناخته می شد. این ایل که از اتحاد تقریبا 50 ایل پدید آمده است به دستور شاه عباس صفوی برای جلوگیری از دست اندازی‌های ترکان عثمانی، در آذربایجان مستقر شدند و شاه عباس نام شاهسون را بر آنها گذاشت. (امروزه نام ایل شاهسون به السون تغییر کرده است). ورنی بافی گلیم ظریفی است که به نام سوماک نیز شناخته می شود.
این گلیم دورو به نظر بسیاری از صاحب نظران حد فاصل گلیم و قالی است. ورنی از جمله دستبافته های پیچیده به شمار می رود و تولید آن مستلزم چندین سال تجربه و مهارت بافنده است. شیوه بافت به روش پودپیچی است که در آن علاوه بر نخ تار و نخ پود از پودِ نازک نیز در بافت گلیم استفاده میشود در واقع پود به حالت پیچش از میان نخ های تار عبور کرده، سپس با عبور پودِ نازک و کوبیدن آن با شانه، درگیری نخ های تار و پود قطعی می شود.
این شیوه بافت را آخرین منزلگاه تکامل گلیم بافی به قالی بافی دانسته اند. مشابه این دست بافته با همین تکنیک در کرمان بافته میشود و شیرکی پیچ نام دارد اما در طرح و نقش با ورنی بافی متفاوت است. در افسانه‌های این ناحیه اینطور گفته می شود که کشتی نوح در نزدیکی این منطقه به گل نشسته بود و ریشه استفاده از نقوش حیوانات در ورنی را به این افسانه مربوط می دانند. تولید ورنی بیشتر در فصل قشلاق ایل انجام می شود چون در آن زمان عشایر دیگر یکجانشین شده‌اند و فرصت کافی برای استراحت و سکونت در یک منطقه را دارند.
نخ ورنی بافی معمولا تلفیقی از ابریشم و پشم است. برای چله از تارهای پنبه ای، پشمی یا ابریشمی استفاده می شود و برای پود هم خامه پشمی و ابریشم دستریس کاربرد دارد. عشایر آذربایجان از ورنی برای دوخت خورجین و جُل اسب نیز استفاده می کنند که از لحاظ سبک خاص، نقوش (پرندگان و حیوانات) و هم از لحاظ رنگ پردازی، از بهترین انواع رواسبی در ایران به شمار می رود. خورجین های بزرگی که در دو طرف حیوانات برای حمل رختخواب و اثاثیه به هنگام کوچ از ییلاق دشتمغان دیده می شود تصاویر حیواناتی است که از آثار سفالی پیش از تاریخ این منطقه گرفته شده است.
منبع : visitiran.ir/fa
