نمکدان بافی چهارمحال بختیاری
یکی از صنایع دستی های قدیمی استان چهارمحال و بختیاری نمکدان بافی نام دارد که در دسته ی بافته های کیسه ای قرار می گیرد. بافته های کیسهایی محفظه هایی است که از آن برای نگهداری محصولاتی نظیر جو، گندم، حبوبات و نمک استفاده می شود و هر کدام از این محفظه ها بسته به محصولی که در آن نگهداری میشود به یک نام شناخته می شود. نمکدان های بختیاری، بافته ایی است داری و مانند سایر دستبافته های این منطقه به دست زنان عشایر و روستایی بافته می شود و عشایر برای نگهداری و حمل ونقل و نگهداری نمک درشت یا سائیده برای چوپانان از آن استفاده می کنند تا نمک مورد نیاز گله را همراه خود داشته باشد.
نیاز عشایر به نمک علاوه بر مصرف چوپانی برای زندگی روزانه نیز امری حیاتی است. عشایر نمک مصرفی خود را در این نمکدان ها ریخته و در گوش های از چادر آویزان کرده و در پخت و پز استفاده می کنند. به دلیل سختی در تهیه نمک ساییده شده، مراقبت از آن برای آنها بسیار اهمیت دارد. به همین خاطر نمکدان طوری طراحی شده که از ریختن نمک جلوگیری کند. نمک یکی از با ارزشترین نعمات در فرهنگ ایلاتی و عشایری ایران است و صفاتی چون شکرگزاری، حق شناسی، جوانمردی و مهمان نوازی را برای نام نمک به همراه آن می آورند. به همین خاطر مردم بسیار به نمک قسم می خورند و واژه هایی چون نمک نشناس به افراد حق نشناس گفته میشود و این افراد به خوردن نمک و شکستن نمکدان متهم می شوند. از شکل و ساختار نمکدان نیز میتوان به درجه ی اهمیت و حتی قداست آن پی برد.
از آنجا که ساختار نمکدان تشکیل شده از یک بدنه و گلوگاه است شکلی شبیه جانمازهای عشایر و مرتبط با بدن انسان دارد. بافت نمکدان دارای قانونی یکسان بوده و همه ی آنها از چهار جز اصلی تشکیل شده است؛ 1. روی نمکدان که به شیوه پیچ بافی(نوعی گره خاص درگلیم) بافته می شود؛ 2. ته نمکدان که به شیوه ی پرزبافی (قالی بافی) بافت می شود؛ 3. پشت نمکدان، گلیم باف ساده با طرح راه راه باریک است؛ 4. دو طرف نمکدان که پیچ باف است
. از لحاظ ترکیب بندی و نقوش، طرح های متنوعی را میتوان برای این بافته ها برشمرد. نقش حوض، راه راه یا نیمه اژدها، چند ضلعی های منظم، چند ضلعی های مکرر، ماهی، پرنده (مرغ)، ستاره خرچنگی و گل و گیاه از جمله طرح های به کار رفته در نمکدان بختیاری محسوب می شوند که با استفاده از رنگ هایی مناسب و چشمگیر تحسین هر بیننده ای را بر می انگیزند. در اکثر نمکدان ها عمدتاً از رنگ های سبز، آبی، قرمز تیره، زرد و قهوه ای استفاده شده است.
منبع : visitiran.ir/fa
