رشتی دوزی گیلان
رشتی دوزی یکی از رودوزی های سنتی ایران و از صنایع دستی شهر رشت، استان گیلان است که در فهرست آثار ملی ایران، میراث فرهنگی ناملموس (معنوی) به ثبت رسیده است.
رشتی دوزی (قلاب دوزی رشت) یکی از دوخت های غنی و زیبای ایرانی است که پیشینه ای بس طولانی دارد و کارشناسان سابقه ی آن را 330 تا 550 سال قبل از میلاد ارزیابی کرده اند. در رشتی دوزی به وسیله قلاب های مخصوص روی پارچه ی ماهوت (نوعی فاستونی صد در صد پشم) با نخ های ابریشمی الوان نقوشی زیبا می دوزند.
در قرن پنجم میلادی که مصادف با دوران حکومت ساسانیان در ایران است منسوجات ایران به تمام دنیا صادر می شده و این پارچه ها بهقدری در اروپا شهرت داشته که اغلب برای روپوش قبر سلاطین و بزرگان اروپا از پارچه ها و قالی های ایرانی استفاده می شده است. یک قطعه پارچه قلاب دوزی که از عالی ترین پارچه های زمان ساسانی است در موزه آرمیتاژ نگهداری می شود. در دوران پس از اسلام در زمان حکومت صفویه، افشاریه، زندیه و قاجاریه این هنر به اوج شکوفایی خود رسید و هنرمندان این رشته آثار متعددی خلق کردند. این دوره ها در مجموع به پرکاری معروف است به نحوی که سوزن دوزان موضوعات مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگ عامه، دینی و اقتصادی را پس از طراحی و نقش پردازی، قلاب دوزی می کردند. استاداکاران این هنر همیشه برای زیباترشدن کار خود، قلاب دوزی را با سوزن دوزی تلفیق میکنند که حاصل آن نقوش بسیار زیبایی است. در گیلان، ترسیم نقوش قلابدوزی اغلب ذهنی بوده و اکثراً نسل به نسل از قدیم منتقل شده است. نقوشی که بیشتر مورد توجه است و بازار بهتری دارد نقش های قدیمی کج بوته ای، نقشه ترنجی و گرد است.
قلاب دوزی به سه دسته تقسیم میشود:
1- قلاب دوزی ساده که این روش شامل انجام عمل قلاب زدن پس از طراحی و نقش پردازی، با استفاده از نخ های ابریشمی رنگارنگ بر روی تمام سطح پارچه است.
2- قلاب دوزی به شیوه ی تکه دوزی، روشی است که در آن هنرمند پس از اجرای نقش روی زمینه ی ماهوت، به اندازه ی کادرهایی معین از ماهوت الوان برش و آنها را به طور برجسته در جای خود روی زمینه قرار می دهد و به پارچه ی زیرین متصل و بعد قلاب دوزی میکند.
3- قلاب دوزی به شیوه ی معرق که زیباتر و پرکارتر از بقیه است و در این روش هنرمند، قطعات ماهوت رنگی را بر زمینه ی کار (مثلاً گلبرگ ها، برگ ها) می نشانند و به کمک قلاب دور آن را به پارچه اصلی قلاب دوزی متصل میکنند.
از انواع محصولات تولید شده با استفاده از هنر رشتی دوزی میتوان به رومیزی، روتختی، پرده، کوسن، زیرلیوانی، کیف و ساک، روفرشی و.. اشاره کرد.
منبع : visitiran.ir/fa
