گره چینی تهران
یکی از هنرهای سنتی، تزیینی و کاربردی ایران گره چینی نام دارد که از چیدمان قطعات برش خورده چوب بر اساس طرح های هندسی بر روی سطح موردنظر ایجاد می شود؛ گره های هندسی و تکرار شونده به طور هماهنگ و زیبا جز لاینفک این هنر به حساب می آید. در مورد پیشینه این هنر نظر قاطعی نمی توان داد اما برخی آغاز آن را به دوره سلجوقیان و دوران اوج گره چینی را به دوران صفویان نسبت می دهند و اصفهان را خاستگاه این هنر می دانند. در هنر گره چینی از رنگ های خودرنگ چوب استفاده می شود.
بهترین چوب برای گره چینی طبق نظر استادان این فن چوب چنار است، هر چند از چوب های گردو، راش، توت، بادام، سنجد، آزاد، گلابی و عناب نیز برای ساخت سازه های گره چینی از جمله درب اماکن مقدس، مَنبَر، درب و پنجره، قاب عکس، تابلو، پاراوان، رویه میز و اشیای کاربردی زیبا نیز استفاده می شود.
گره ها در این هنر بر هفت نوع اند: گره تٌند، گره کٌند، گره شٌل، گره کُند و شُل، گره پیلی و گره درودگری که هر کدام از آنها طرح و زمینه های بسیار دارند.
انواع گره چینی نیز بر سه نوع است:
1- گره چینی تمام چوب
2- گره چینی مشبک
3- گره چینی اُرسی
پنجره های گره چینی که در آن شیشه های رنگی تعبیه شده باشد از زیبایی خاصی برخوردار است و اصطلاحاً به آن “ارسی” میگویند که نوعی پنجره چوبی رایج در دوره زندیه و قاجاریه بوده و از نظر هنری بسیار حائز اهمیت است. گره ها در هنر گره چینی اتصالات کوچکی از چوب هستند که به صورت زبان های به یکدیگر قفل می شوند و نقش های زیبایی را خلق می کنند و هر چه ظریف تر باشند از نظر هنری ارزش بیشتری دارند. استفاده از فاق و زبانه، حتی در کوچک ترین چفت و بست ها، سبب استحکام و دوام آنها در شرایط اقلیمی متفاوت می شود.
از این روست که امروزه در بسیاری از بناهای تاریخی شاهد آثاری از هنر گره چینی چوب هستیم. از بهترین نمونه های گره چینی در ایران می توان عمارت چهلستون، هشت بهشت، خانه های تاریخی نظیر خانه اعلم و شیخ الاسلام در اصفهان و تعدادی از خانه های تاریخی کاشان همچون خانه طباطبائی ها، خانه عباسیان، خانه بروجردی ها، کاخ گلستان و تعدادی دیگر از این قبیل خانه ها در یزد، تهران و سایر شهرهای قدیمی ایران را نام برد. امروزه در تهران کارگاهای فعال گره چینی دایر است.
منبع : visitiran.ir/fa
