شیشه گری تهران
صنعت شیشه گری در ایران تاریخچه ای بسیار طولانی دارد و محققان پیشینه این هنر- صنعت را به 2000 سال قبل از میلاد مسیح نسبت می دهند. آثار یافت شده در معبد چغازنبیلِ شوش، لرستان، تخت جمشید و سایر نقاط ایران گواهی بر این ادعا است. در طول دوره های مختلف تاریخی در شهرهای مختلف ایران کارگاه های شیشه به روش های مختلفی دایر بوده و فراز و نشیب های بسیاری را از سر گذرانده است.
مهم ترین استان ایران که امروزه کارگاه های فعال در ساخت و تولید فرآورده های شیشه ای دارد استان تهران است، از انواع متداول روش های ساخت شیشه‌ی سنتی به سه روش فوتی، فوتی قالبی و پرسی اشاره می شود. برای تولید شیشه فوتی (دمیدن آزاد) ابتدا مواد اولیه مصرفی که عمدتاً خرده شیشه است در داخل کوره ریخته و حرارت داده می شود تا به صورت مذاب درآید. هنگامی که شیشه به صورت کاملاً مذاب درآمد استادکار وسیله ای به نام دَم را به داخل شیشه مذاب فرو برده و آن را می چرخاند.
بعد از برداشت مقدار کمی از شیشه که بار نامیده می شود استادکار در لوله می دمد تا گوی کوچکی که به گوی اول موسوم است ایجاد شود. در مرحله بعد باز به وسیله دم از کوره بار برداشته می شود و استادکار با فرم دادن به وسیله‌ی قاشق چوبی شیء مورد نظر را خلق می کند. اشیا ساخته شده شیشه ای اگر در مجاورت هوای عادی قرار گیرد، پس از لحظه ای که سطح شیشه سرد شود بی درنگ می شکند. به همین علت در درون کارگاه های شیشه گری گرم خانه ایی با دمای 45 تا 55 درجه‌ی سانتیگراد تعبیه شده است و اشیا همزمان با سردشدن هوای داخل کوره خنک می شود. در شیوه فوتی- قالبی (دمیدن در قالب) ابتدا مقداری از مواد مذاب را با میله دم از کوره برمی دارند، پس از آماده کردن و یک بار دمیدن در آن مقداری مواد به آن اضافه و گرم می کنند و در نهایت آن را در قالب قرار داده و در میله دم می دمند تا خمیر شیشه شکل قالب را به خود بگیرد.
معمولا اشیا ساخته شده با این روش، جنبه مصرفی دارد و با کیفیت خوب و قیمت ارزان تولید می شود مانند انواع بطری آبلیمو، گلاب، سرکه، شیشه های مربا و شیشه چراغ توری. روش پرسی نیز بیشتر برای انواع بطری به کار میرود؛ به این صورت که مقدار مناسبی مواد مذاب با میله دم از کوره بر میدارند و آن را بسیار سریع از میله دم جدا می کنند و در قالب پرسی قرار می دهند، با بستن قالب و در اثر فشار هوای وارد شده در قالب، خمیر شکل قالب موردنظر را به خود میگیرد. برای تزیین شیشه های سنتی از گذشته تا به امروز شیوه های مختلفی مرسوم است.
از رایج ترین این شیوه ها می توان به تولید شیشه های رنگی، آبگزکردن، مات کردن، تراش دادن و نقاشی روی شیشه اشاره کرد.
منبع : visitiran.ir/fa
