خانه کلبادی ساری
موزه تاریخ شهر ساری که از مجموع سه بنا به نام های عمارت منوچهر خان کلبادی، خانه نظری و حمام وزیری تشکیل یافته است، در خیابان انقلاب، محله آب انبار نو، کوچه چهاراه برق واقع گردیده است. این موزه در سال 1387 به مناسبت سی امین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی با سه بخش مستقل باستان شناسی، مردم شناسی و صنایع دستی راه اندازی شده است.
عمارت کلبادی که ساختمان مرکزی و اصلی این موزه محسوب می گردد، مربوط به اواخر دوره قاجار بوده و در سال ۱۳۷۷ با شماره ۲۱۴۸ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این عمارت زیبا به دستور سردار جلیل از امراء ارتش وقت ساخته شد و به نام فرزند بزرگش امیر نصرت شکوه نظام به امیریه معروف گردید. امیر نصرت در جوانی درگذشت و سردار، بنا را به فرزند وی منوچهر خان بخشید. منوچهر خان کلبادی که بعدها از ملاکین منطقه و زمانی نیز نماینده مردم ساری در مجلس شورای ملی بود در سال 1362 دار فانی را وداع گفت و این بنا در سال 1370 در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار گرفت.
در مورد معماری حاکم بر بنا می‌توان گفت که این خانه، نمونه بارزی از معماری برون گرای بومی اقلیم منطقه معتدل و مرطوب حاشیه دریای خزر در اواخر دوران قاجار می باشد که تأثیرات فئودالیستی طبقه حاکم زمان، کاملاً در آن مشهود است. عمارت کلبادى با سبک معمارى ملهم از تکاياى قاجاري، داراى دو بخش اندرونى و بيرونى است که بناى اصلى آن در قسمت اندرونى احداث شده است.
اين بنا، مستطيل شکل و به صورت شرقي- غربى در دو طبقه و یک زیر زمین ساخته شده است. هر طبقه از اين عمارت داراى يک شاه‌نشين بوده و اتاق هايى دو طرف آن به صورت قرينه وجود دارد. مصالح ساختمانی این بنا شامل چوب، آجر، کاشی و بام آن به صورت شیروانی و سفال پوش است. با گذشت زمان آشپزخانه و بخش‌هایی از واحد مسکونی خدمه از بین رفته و هم اکنون بناهای نوساز اداری جایگزین آن گردیده است. حمام بنا متشکل از دو بخش سربینه و گرمخانه است؛ در بخش گرمخانه خزینه های آب گرم و سرد قرار دارد.
ویژگی های فضاهای معماری این عمارت نظیر اتاق ها، حجره ها، شاه نشین، حمام، اصطبل، حیاط و نیز هنر به کار رفته در پنجره های ارسی و تزیین آن ها با شیشه های رنگی در نوع خود کم نظیر است. این موزه شامل بخش های متنوعی چون گالری صنایع چوبی، گالری صنایع نساجی، گالری سفال گری و بخش باستان شناسی است.
در طبقه اول، در نخستین اتاق آثار چوبی همچون در و پنجره های ارسی، تابلو های مشبک و معرق، و همچنین نمونه هایی از هنر بومی و سنتی لاک تراشی مازندران دیده می شود. در اتاق دوم ظروف شیشه ای، ظـروف مـسی، گـلیم، جـاجیم و… قرار داده شـده است. اتاق سوم نیز با لباس های محلی، زیورآلات و… چیدمان شده است.
در طبقه دوم و اولین اتاق آثار دوران پیش از تاریخ خـصوصاً سفال های متعلق به گوهر تپه بهشهر، تپه حصار دامغان، تپه اسماعیل آباد تهران، و نمونـه هـایی از ارومـیه، هـمدان و سمنان به نـمایش گذاشته شـده است.
در اتـاق دوم، چند نـمونه جمجمه انسانی مربوط به دوران پیش از تاریخ که از تپه دیباج دامـغان کشف شده است، وجود دارد.
اتاق سوم در بردارنده سفال های دوران تاریخی و اسلامی مکشوفه از منطقه ساری و بهشهر می باشد. همچنین یک پلاک مفرغی با شمایلی از شتر دو کوهانه در این اتاق قرار دارد که از جذابیت بالایی برخوردار است. این پلاک مـتعلق به هزار اول ق.م بوده که از منـطقه لفور سوادکوه و در حین کـشفیات باسـتان شناسی به دسـت آمده است.
در اتاق چهارم، ظروف شیشه ای و کاسه های مسی مربوط به دوره سلجوقیان دیده می شود.
اتاق پنجم محل به نمایش گذاشتن چندین کتیبه، کاشی، سفال، تنبوشه سفالی از قرون 8 و 9 ق و عصر صفویان در فرح آباد ساری و دیگر نقاط ایران است.
در اتاق ششم نیز آثار مربوط به دوران قاجاریه و پهلوی همچون شمشیری که از زیرزمین همین موزه (عمارت منوچهر خان کلبادی) به دست آمده است، رادیو، تلفن، کوبه درب، غازان، ساعت، کشکول و مجموعه ای از کلید و قفل و… دیده می شود.
موزه ساری در طی سال های اخیر با هدف بهینه سازی و ارتقاء کمی و کیفی و در نتیجة انتخاب اشیاء برجسته که بیشتر آن ها در نتیجه گسترش کاوش های باستان شناختی و فعالیت های علمی در مازندران به دست آمد، به موزه ای با تنوع اموال منقول از دورة پیش از تاریخ با دست ساخته های شش هزار ساله تا دوران پهلوی و نیز به مکانی برای نمایش آثار متنوع مردم شناسی و صنایع دستی بدل شده است.
منبع : visitiran.ir/fa
