کلیسای سَرکیس مقدس یکی از مهمترین نمادهای حضور ارامنه در مرکز شهر تهران است. این کلیسا در سال 1970 میلادی بنا شد و ترکیبی از معماری قرون وسطی و عصر جدیدِ ارمنستان را در تهران به نمایش گذاشت.
با افزایش جمعیت ارامنة شهر تهران در نیمة دوم سدة بیستم میلادی و عدم دسترسی تعداد زیادی از آنها به کلیساهای جنوب شهر تهران، نیاز به ساخت کلیسایی با گنجایش و وسعتی بیشتر در مناطق مرکزی تهران احساس می‌شد. از همین رو، خلیفهگری ارمنیان تهران، با کمک یکی از ارامنه نیکوکار به نام «مارکار سَرکیسیان»، قطعه زمینی در نزدیکی یکی از محلههای ارمنی‌نشین خرید. با درگذشت سرکیسیان، دو پسرش به جای پدر، کارهای خرید زمین رو بر عهده گرفتند.
در فروردین ماه سال 1343 خورشیدی بود که کلنگ احداث کلیسا با حضور اسقف اعظم ارمنیان تهران، روحانیون و جمعیت بزرگی از ایرانیان ارمنی، به زمین زده شد. کار ساخت و ساز تا سال 1349 خورشیدی ادامه پیدا کرد و بعد از پایان آمادهسازی کلیسا، در اردیبهشت سال 1352 خورشیدی، در مراسمی با حضور مقامات مذهبی ارمنی و مقامات دولتی ایران و ارمنیان، کلیسا کار خود را به صورت رسمی آغاز کرد.
ساختمان شورای خلیفهگری ارامنه هم در محوطه بیرونی کلیسا ساخته شد. قبر اسقف اعظم، «آرداک مانوکیان» تنها قبر موجود در حیاط این کلیساست. اما بخش چشم‌گیر محوطه بیرونی، بنای یادمان نسل‌کشی ارمنیان است که در انتهای حیاط قرار دارد. این بنا واقعه نسل‌کشی ارمنیها را به دست دولت عثمانی را به تصویر میکشد.
بنای یادمان نسل‌کشی ارامنه، با طرحی که از سه قطعه سنگ ساخته شده، نماد ملتی است که برای صیانت از باور خود، رهسپار قتلگاه شدند. نقش صلیب بر روی سنگ‌ها، نماد رستاخیز مسیح و نشان‌گر شهادت و خیزش است و چنان که مسیح از مردگان برخاست، جامعه ارمنی هم با وجود کشتارها، آوارگی و پراکندگی توانست حکومت مستقل ارمنستان را بعد از تحمل چندین قرن سلطه بیگانگان، درسال ۱۹۱۸ میلادی بنا کند. نقش‌های این بنای یادبود در مجموع بیانگر روحیه آزادی‌خواهی، پایداری، پایبندی به دین و ایمان و اعتقاد به پیروزی حق و حقیقت است.
ورودی بنای کلیسا شامل یه ورودی بزرگتر اصلی در وسط و دو ورودی کوچک‌تر، در دو طرف است. به داخل کلیسا که قدم می‌گذاریم، تالاری زیبا به همراه نقاشیهای دیواری از داستانهای اِنجیل، کتاب مقدس مسیحیان به چشم میخورد. بالکنی برای اجرای سرودهای روحانی گروه کر هم در این تالار وجود دارد. دو ورودی دیگر هم، عقبتر از ورودی اصلی و زیر برجهای ناقوس واقع شده‌اند.
بنای کلیسا از داخل، دارای پلانی صلیبی شکل است و دیوارهای خارجی آن، با سنگ مرمر سفید و دیوارهای داخلی و سقف، با گچ پوشانده شده‌اند. با رسیدن به محراب کلیسا که به شکل نیم دایره و دارای سه نورگیر است، چشمها محو تماشای دیوارهای زیبای فضای محراب می‌شود که با نقاشی‌هایی از موضوعات کتاب مقدس تزئین شدند. این محراب، طبق سنت کلیسای ارامنه در سمت شرق قرار دارد و کف آن بالاتر از کف صحن کلیسا ساخته شده است.
امروزه ارامنه ایران برای برگزاری آیین‌های دینی خود در این کلیسا گردهم می‌آیند. آیینها و مراسمی که هرکدام، سالهاست ریشه در فرهنگ و تاریخ کهن مسیحیت داشته است و در کلیسای زیبای سرکیس مقدس هم اجرا می‌شود.
