رختشویخانه
بنای رختشویخانه عام‌المنفعه و متعلق به دوره پهلوی است كه در سال 1307 به همت شهردار وقت زنجان علی اكبر توفیقی به منظور رفاه حال بانوان در بافت قدیم و تاریخی شهر و در محله‌ای موسوم به باباجمال چوققوری (گودال باباجمال) احداث گردیده است. دلیل انتخاب این محل پایین بودن ارتفاع آن به منظور جمع آوری هرزآبها و استفاده مؤثر از آب قنات قلعه‌چی بوده است. این بنا مختص بانوان بوده كه برای شست و شو استفاده می شده و آقایان در زمان دایر بودن مجموعه به هیچ وجه حق ورود به آن را نداشتند. استفاده از خدمات این مجموعه برای عموم رایگان بوده است.
این مجموعه به لحاظ نوع كاربری و ویژگی های خاص معماری، یكی از ابنیه منحصر به فرد دنیا به شمار می‌رود و نمونه مشابه آن در كشور یافت نمی شود. سالن اصلی شست‌وشو دارای 11 ستون به صورت قرینه است و حوضچه‌های خاصی برای رعایت حداكثری بهداشت در آن تعبیه شده كه هر كدام مورد مصرف خاصی داشته است. در حال حاضر این مجموعه به عنوان موزه مردم شناسی مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی می باشد.
با توجه به تغییر كاربری بنای رختشویخانه از مكان شست‌وشو به موزه مردم شناسی، تغییراتی در شكل ظاهری و معماری داخلی این بنا صورت گرفته، بدین منوال كه شكل حوضچه های سالن اصلی كه در اصل شامل 4 قسمت و دارای 4 حوض بوده و همچنین كف سالن اصلی دستخوش تغییراتی شده است.
در قسمت سكوی میانی سالن مجسمه هایی به منظور نمایش لباس‌های محلی بانوان زنجانی تعبیه شده است. این مجسمه ها بیانگر انواع لباس های محلی بانوان زنجانی شامل لباس های محلی كوتاه كه توسط بانوان مسن استفاده می‌شده و لباس های محلی بلند كه مورد استفاده بانوان جوان قرار داشته می باشد. این بخش در واقع تداعی‌گر فضای رختشویخانه در آن دوران می باشد.
قسمتی از سالن اصلی بنا به شاه نشین شهرت دارد . این بخش در زمان فعالیت مجموعه توسط سرایدار رختشویخانه برای نظارت و سركشی به كار بانوان استفاده می شده است. در حال حاضر این بخش به كارگاه آموزشی دوخت چاروق اختصاص یافته است.
این بنای تاریخی عام المنفعه در نوع خود در سطح کشور منحصر به فرد بوده و از سال 1377 به عنوان موزه ی مردم شناسی استان زنجان مورد بازدید گردشگران و علاقمندان قرار گرفته است.
منبع : visitiran.ir/fa
