مسجد جامع عتیق که در مرکز شهر قم و در محله لب‌چال و خیابان آذر و نزدیک دروازه ری واقع شده است، یکی از قدیمی‌ترین مساجد شهر است.
مسجد جامع عتیق قم، مجموعه‌ای است شامل بناهایی از دوره‌های گوناگون. اما سال احداث بنای کنونی گنبدخانه را مربوط به سال ۵۲۹ هجری قمری می‌دانند. در دوره فتحعلی‌شاه تغییرات و تعمیراتی در مسجد ایجاد شد که آثار آن در کتیبه‌های گچبری موجود در بنا همچنان به چشم می‌خورد.
پیشینه ساخت مسجد جامع عتیق به نیمه دوم قرن سوم باز می‌گردد. با اینکه بانی ساخت مسجد به طور قطعی مشخص نیست، اما در کتاب «گنجینه آثار قم» آمده است که بانی این مسجد و مدرسه مقابل آن که جانی خان نام دارد. «سلطان جانی خان» پادشاه ترکستان است و تاریخ بنای مسجد را سال ۷۵۵ دانسته‌اند.
مجموعه مسجد جامع شامل بناهای چند عصر و از جمله مساجد دو ایوانی به شکل مربع مستطیل است. به باور بسیاری این مسجد پس از مسجد امام حسن عسگری، قدیمی‌ترین مسجدی است که در قم بنا شده است. گنبد بلند مسجد جامع قم چشم هر مسافری را به سمت خود خیره می‌کند.
برای ساخت این مسجد بزرگ و گنبد آن که حدود ۶۰۰۰ متر مربع وسعت دارد، حتی یک شاخه آهن نیز به کار نرفته و با گذشت سالیان سال از ساخت آن همچنان پابرجا و استوار مانده‌است. این مسجد دارای مقصوره و گنبدی باستانی و ایوانی قدیمی با دو گوشواره و سه شبستان و زیرزمین و ایوان و صحن و سردر ورودی است.
در سفر به قم، علاوه بر مسجد جامع به سراغ بازار قم و تیمچه معروف و زیبای آن هم بروید که واقعا دیدنی است. آب انبار شادقلی خان و خانه تاریخی یزدان‌پناه از دیگر بناهای دیدنی قم هستند که اکنون تبدیل به شربت‌خانه و رستوران شده‌اند و شما را علاوه بر تاریخ با بخشی از فرهنگ گذشته و حال مردم این شهر آشنا می‌کنند.
