باغ موزه نادری
مجموعه باغ موزه نادری شامل آرامگاه نادرشاه افشار (۱۱۰۰ الی ۱۱۶۰ هجری قمری) معروف به ناپلئون شرق، به همراه موزه ای در باغی معروف به باغ نادری در مرکز شهر مشهد واقع شده است. هوشنگ سیحون طراح و معمار این بنا با کنار هم قرار دادن نمادهای تاریخی در یک ساختار منسجم و هماهنگ اثری بدیع، منحصربه فرد و خلاقانه ایجاد کرده است. این مجموعه یکی از نمونه های فاخر معماری نوین ایران است که پس از آرامگاه هشتمین امام شیعیان امام رضا (ع) مهم ترین مکان گردشگری و تاریخی این شهر به شمار می رود.
نادرشاه در هنگام حیات خود دستور ساخت آرامگاهی کوچک همانند تاج محل در هند را داد که در زمان حیاتش کار بنای آن پایان نیافت. این آرامگاه کوچک در سال ۱۱۴۵ هجری قمری در مجاور چهارباغ شاهی و روبروی حرم امام ضا (ع) از خشت و گِل ساخته شد. قوام‌السلطنه در اواخر عهد قاجار (۱۲۹۶ هجری شمسی) آرامگاه جدیدی برای وی ساخت و استخوان های نادرشاه را از تهران به این مقبره منتقل کرد. بنای جدید که در محل فعلی آرامگاه نادرشاه قرار داشت مدتی بر پا بود تا این که انجمن آثار ملی ایران در سال ۱۳۳۵ هجری شمسی عملیات ساختمانی بنایی جدید و عمارت فرعی و محوطه‌سازی آن را در همان محل مقبره ساخته قوام السلطنه آغاز کرد. این کار از سال ۱۳۳۶ شروع و ساختمان جدید آرامگاه در تاریخ ۱۲ فرودین ۱۳۴۲ در باغ نادری بازگشایی شد.
طراحی باغ و آرامگاه بر اساس اشکال مربع و مثلث شکل گرفته و آبریزها، حوض ها و جوی ها همه بر پایه باغ ایرانی طراحی شده است. باغ از چهار طرف به چهار خیابان متصل است و دیواری با سنگ گرانیت و با تلفیق نرده های آهنی به نقش تبرزین دور مقبره کشیده شده است.
در ابتدای ورود به مجموعه، تندیس مفرغی نادر شاه افشار ساخته مجسمه ساز ایرانی ابوالحسن صدیقی سوار بر اسبی سرکش و در قامت رهبری مقتدر در حال حمله در پیشاپیش و سه سرباز پیاده سلاح به دست پشت سر وی، بر روی قطعه سنگی مرتفع بر فراز برج آرامگاه نمایان است. در پای برج آرامگاه لوله توپ جنگی مربوط به سال1591 میلادی قرار دارد که ایرانیان از متجاوزان پرتغالی به غنیمت گرفته بودند.
بنای اصلی آرامگاه سه ایوان شرقی، جنوبی و غربی متصل به یکدیگر دارد. مصالح به کار رفته در ساختمان از سنگ های خشن و سخت گرانیت منطقه کوهستانی مشهد و از مقاوم ترین و سخت ترین سنگ های ایران است. تالار آرامگاه به شکل مربع از دو دیوار قرمز رنگ سنگی بسته و دو قسمت ستون بندی باز تشکیل شده است که سنگ مزار نادر در گوشه این مربع جای دارد. پوشش آرامگاه کاملاً نظیر سیاه چادر عشایری است که نادر در آن متولد و کشته شد. در ساخت ستون های تالار آرامگاه از کلاه سربازان قزلباش عهد افشاریه الگوبرداری شده است. سنگ قبر بر اساس طرح و شکل الماس دریای نور، یادگار گرانبهای نادرشاه از فتح هندوستان، حجاری شده است.
در مجموعه موزه نادری دو تالار وجود دارد که یکی به معرفی اشیا و آثار تاریخی دوره افشار شامل انواع سلاح‌ها، البسه و پوشاک رزمی نظامیان دوره افشار، تابلوهای نقاشی از نادر و صحنه های جنگ، وسایل سوارکاری از دوره افشار تا قاجار، چند نسخه خطی نفیس از جمله نسخه از تاریخ جهانگشای نادری و دو شمشیر متعلق به نادر اختصاص دارد و تالار دیگر که در سال ۱۳۷۳ به مجموعه اضافه شده است به نمایش برخی تصاویر و نیز اطلاعات تاریخی در ارتباط با زندگی نادرشاه، انواع سکه، ظروف و دیگر اشیای اهدایی از دوره صفویه تا معاصر می پردازد.
در گوشه ای از باغ بناهای فرعی برای تالارهای اجتماع، کتابخانه، سرویس و گلخانه در هماهنگی با بنای آرامگاه در نظر گرفته شده است. در گوشه شمالی آرامگاه نیز آرامگاه محمد تقی خان پسیان سردار خراسان، از نظامیان اواخر دوره قاجاریه و اولین ایرانی که دوره آموزش خلبانی دید به طراحی هوشنگ سیحون قرار دارد. در اواخر سال ۱۳۸۶ این مجموعه بر اساس طرح نوین بهسازی مورد بازنگری و تعمیرات قرار گرفت و پس از تعطیلی 6 ماهه مجدد بازگشایی گردید و هم اکنون تحت مدیریت سازمان میراث فرهنگی اداره می شود.
منبع : visitiran.ir/fa
