آتشكده آذرخش (مسجد سنگی) یکی از آتشکده‌های خاموش ایران است. این آتشکده در پنج کیلومتری جنوب شرقی شهر داراب، در دامنهٔ کوه، ساخته‌شده است.
آتشكده آذرخش
در حدود پنج كیلومتری جنوب شرقی شهر داراب، در دامنه كوه پهنا ،بنای شگفت انگیزی با طرح چلیپا (صلیبی شكل) وجود دارد كه امروزه به نام مسجد سنگی مشهور است.
برخی از محققان معتقدند كه این بنا ابتدا یكی از معابد مهم مهرپرستان آریایی بوده كه در دوران ساسانیان تبدیل به آتشكده گردیده است. در دوران اتابکان فارس به سال (652 ه.ق ) محرابی به این آتشگاه اضافه شد و از آن پس این بنا به مسجد تبدیل گردید. مساحت بنا در حدود ۴۲۰ متر مربع و به طور کامل از کوه، تراشیده شده است. بخشی از سقف بنا، باز است و در زیر آن حوض كم عمقی وجود دارد كه راهروهایی با سقف مدور كوتاه پیرامون آن مشاهده می گردد.
در بیرون بنا اتاق كوچكی در كوه ساخته شده كه احتمالاً محل اقامت نگهبان آتشكده بوده است. معماری بنا محوطه‌ای صلیبی شکل دارد که در اطراف آن، دورتادور، رواقی با جرز، ستون و دهانه‌های طاقدار بنا را احاطه کرده است.
پوشش چهار بازوی محوطه صلیبی شکل، به صورت طاق گهواره‌ای ساخته شده، اما پوشش میانی را به صورت مربع بریده و فضایی روباز در نظر گرفته و در زیر آن و وسط تالار، حوض ۴گوش کم عمقی ساخته‌اند. طولانی‌ترین قسمت بنا، طول شرقی-غربی است که از در ورودی شروع می‌شود.
ورودی‌های آن در سمت جنوب شرقی قرار دارند و فاصله آن از ابتدای درگاه ورودی تا انتهای شمال غربی ۲۰متر است. طول دو طرف دیگر مسجد در بخش جنوب غرب و شمال شرق در حدود ۱۸متر است.
به نظر می‌رسد بنا با کندن کوه از بالای نورگیر شروع شده و به صورت یک چاه با پلان مربع شکل به پایین رفته است و سپس از ۴سمت دیواره های چاه، ایوان‌های مسجد کنده شده‌اند که از نظر زمانی می‌تواند تاریخ اتمام آن را به یک‌چهارم کاهش دهد.
در ساختمان بنا دو کتیبه وجود دارد که یکی بعد از ورود به مکان بر بالای درب ورودی بنا و دیگری در اطراف محراب تعبیه شده و برگرفته از آیات قرآنی هستند. این سنگ‌نوشته به زبان کوفی و مربوط به دوره اتابکان همزمان با ساخت محراب است. کتیبه بالا ناخواناست و کتیبه پایین تاریخ ۶۵۲ را نشان می‌دهد. در این کتیبه آمده است : «به فرمان ابوالمظفر ابوبکر اتابک در ماه رمضان سال ۶۵۲ه.ق این محراب ساخته شده است». فرصت‌الدوله شیرازی نیز بخشی از مسجد را ترسیم کرده است که شامل بخش درونی مسجد سنگی است. کتیبه اطراف محراب به خط کوفی نقر شده و در معرض فرسایش جبران‌ناپذیری است. اگرچه این بنا دارای قدمتی باستانی است و ساخت آن به دوره ساسانی می‌رسد اما هم‌اکنون نمایی کاملا اسلامی دارد و در نگاه اول نمی‌توان باستانی بودن بنا را تشخیص داد.
