چیق بافی ایلام

چیق بافی ایلام

نقد و بررسی

توضیحات

چیق بافی ایلام

چیق بافی ایلام

چیق پوشش دیواره‌ چادر عشایر کوچ­رو در استان ایلام است. این صنایع­ دستی به ­دست زنان عشایر بافته می­ شود. بنابر لغت­نامه دهخدا، “چیق کلمه ­ای ترکی و بافته­ای پرده ­مانند است که از نی و چوب­ های نازک می ­سازند و از جلوی در خانه می­ آویزند. البته در مناطق مختلف دارای عناوین متفاوتی از جمله آلاچیق، چیخ، چیت و چیق (چیغ) است.” مهم­ترین مواد چیق­ بافی نوعی نی مرداب است که حالت توخالی دارد و در محل زندگی عشایر به صورت خودرو رشد می­کند و موی بز که از دام­های خود می­ چینند. برای تهیه این بافته‌ حصیری، نی لازم را از اطراف رودخانه فراهم می ­کنند و سپس بسته به قطر نی آن را به سه، چهار یا به قسمت­ های بیشتر تقسیم می­ کنند به ­طوری که پهنای هر قسمت نزدیک به یک سانتی­متر باشد. سپس از نخ پشمی ریسیده شده (که معمولاً رنگی است) برای بافت استفاده می­ شود. زنان عشایر طرح موردنظر را در ذهن خود تقسیم­ بندی می­ کنند و سپس هر نی را به ­صورت جداگانه می ­بافند و در پایان کار با کنار هم قرار­دادن نی­ ها طرح موردنظر ظاهر می ­شود.

چیق هم زیباست و هم از ورود گرما، سرما، خاک و باد جلوگیری می­ کند، و این بدان علت است که نی­ ها تو خالی هستند و در نتیجه به عنوان عایق عمل می­ کنند، در مواقع بارندگی یا سرما، رطوبت باعث ازدیاد حجم نی­ها می­ شود، بنابراین به یکدیگر می­ چسبند و از ورود سرما یا باران جلوگیری می­ کنند. موی بز با داشتن لایه ­ای چربی، مانع از ورود باران به داخل است. در زمان گرما و خشکی هوا، نی ­ها انقباض (کاهش حجم) پیدا می­ کنند و راه را برای تردد هوا باز می ­گذارند ضمن آنکه موی بز دارای سایه غلیظ و سنگین است و سایه­ بان مناسبی محسوب می­ شود.

نکته‌ جالب این است که مار و سایر حیوانات موذی یا گزنده نمی ­توانند از موی بز عبور کنند. این بافته‌ سنتی دارای نقوشی نمادین و متنوع است که عبارتند از: طوق­ سوار، ئاسک (آهو)، قرژک (خرچنگ)، پردال (پر­عقاب)، ستاره، مرغابی و طرح­ های هندسی با رنگ­بندی زیبا که برگرفته از محیط طبیعی پیرامون و ذهنیات بافنده­ است. ابزار چیق­ بافی از چند وسیله‌ ساده و ابتدایی نظیر داس، انواع کارد، سوهان، درفش، قیچی و سوزن فراتر نمی ­رود و آنچه بیشتر به محصولات تولیدی زنان ارزش و اهمیت می­ بخشد، مهارت و ذوق بافندگان است. امروزه با توجه به زیبایی نگاره ­های چیق و قابل تغییر ­بودن فواصل نی­ ها، در زندگی شهری نیز می­ توان از آن به عنوان پرده، پارتیشن، پوشش دیوار، آباژور و غیره استفاده کرد. از آن­جا که عشایر همواره چادر­نشین بوده ­اند و چیق، دیواره‌ چادر آنها محسوب می­شود، بنابراین می­ توان تاریخ آنها را با تاریخ چادرنشینی محاسبه کرد.

منبع : visitiran.ir/fa