چموش دوزی گیلان
یکی از زیباترین پایپوش های سنتی که در منطقه‌ی شمال ایران و به ویژه استان گیلان تولید آن از دیرباز رواج داشته چموش است. این پاپوش سنتی از جنس چرم است که در ایام قدیم کشاورزان و دهقانان گیلک آن را همواره به پا داشتند. مرکز اصلی تولید چموش در ایران، روستای زیبای ماسوله از توابع فومن‌ات است. خصیصه‌ی منحصر به فرد پای افزارهای سنتی ایران که ناشی از ویژگی های خاص چرم طبیعی انقباض و انبساط آن است، این است که در فصل سرما پاها را گرم و در فصل گرما خنک نگه میدارد.
چموش ها را غالباً زنان و دختران هنرمند گیلک از مصالح بوم آورد و محلی می دوزند. آنها این هنر را سینه به سینه می آموزند و با اشتغال به آن تا حد زیادی در اقتصاد خانوار نقش دارند. جالب اینجاست که هیچگونه وجه تمایزی میان چموش زنانه و مردانه از نظر ظاهری وجود ندارد اما روال بر این است که چموش زنانه را از چرم بز و مردانه را از چرم گاومیش می دوزند. این پای افزار زیبا که بیش از همه آن را به رنگ اناری-عنابی میبینیم، فاقد هر گونه میخ و چسب و ابزارهای اتصالی است و تمامی آن صرفاً با دوخت دستی به انجام رسیده است.
دو نوع غالب در میان چموش ها وجود دارد: یکی همراه با بند و تسمه که بند آن نیز از جنس چرم است و آن را به دور ساق پا می پیچند؛ این نوع بیشتر رایج است و به آن شکاره چموش گویند؛ و نوع دوم که بدون بند است. تمامی چموش ها فاقد پاشنه هستند. از آنجا که مواد اولیه‌ی دوخت چموش تماماً از منابع محلی تأمین می شود بیشتر در مناطقی از گیلان شاهد رواج این هنر هستیم که مردمان آن به دامداری مشغولند و همچنین برای دباغی و رنگ آمیزی چرمها معمولاً کارگاه هایی در گوشه و کنار شهرها به چشم می خورد.
چرم ها در چموش خودرنگ هستند اما در صورتی که نیاز به رنگ آمیزی باشد آنها را با مواد طبیعی از جمله پوست انار رنگ میکنند، بنابراین ما چموش ها را دررنگ هایی چون سبز، سفید، استخوانی، قهوهای و قرمز می بینیم. برای تزیین رویه‌ی چموش گاهی از کامواهای رنگی نیز بهره می گیرند و به کمک آنها نقش هایی چون گل اباتر، شتر گردن، مجمع قراق، گل بچه و خزیلی بر روی چموش ایجاد می کنند. مشته، درفش، سوزن، انگستانه‌ی چرمی، گازن، شفره، قالب چوبی و الگو ابزارهای اصلی در دوخت چموش است. جالب اینجاست که چموش پای چپ و راست هیچ تفاوتی با هم ندارد. تولیدات این هنر دستی با بیش از 300 سال پیشینه در روستای ماسوله به دلیل سطح بالای کیفیت و مرغوبیت موفق به اخذ نشان اصالت یونسکو شده است.
منبع : visitiran.ir/fa
