معرق چوب آذربایجان غربی

معرق چوب آذربایجان غربی

در معنای کلام به هر چیز رگه‌‌ دار معرق می‌‌گویند ولی مفهوم آن در این نوع به‌‌خصوص هنر، ایجاد نقش‌‌ها و طرح‌‌های زیبایی است که از دوربری و تلفیق چوب‌‌های رنگی روی زمینه‌‌ای از چوب یا پلی‌‌استر شکل‌‌ می‌‌گیرد. با استفاده از انواع چوب درختان (حدود 70 الی 80 نوع) که دارای رنگ‌‌های متفاوت هستند و همچنین گاهی با استفاده از استخوان شتر، صدف، مس، برنج، نقره، طلا، عاج و خاتم برای زیبایی یا تکمیل کار تولید می‌‌شود. گفته می‌‌شد هنر معرق‌‌کاری در ایران حدود 90 سال سابقه دارد، ولی با کشف شانه‌‌ای در شهر‌‌سوخته که با استفاده از دو نوع چوب مختلف، که آنها را به ‌‌اشکال گوناگون بریده و بر روی سطح دسته‌‌ی شانه قرار داده‌‌اند و برای چسباندن قطعات به‌‌یکدیگر از صمغ درخت استفاده کرده‌‌اند؛ قدمت این هنر در ایران به‌‌حدود چهار‌‌هزار سال پیش بر‌‌می‌‌گردد.

از آثار به‌‌جا مانده از دوران پس از اسلام در ایران می‌‌توان به رحلی چوبی متعلق به قرن هشت هجری اشاره کرد که در موزه‌‌ مترو پولیتن نگهداری می‌‌شود و دارای شبکه‌‌کاری، کنده‌‌کاری و معرق جایگزین است. معرق جایگزین یکی از شیوه‌‌های اجرایی در آثار معرق است که در دوره‌‌های اولیه پیدایش این هنر از این روش استفاده می‌‌شده است. در این شیوه ابتدا بر‌‌اساس طرح، قسمت‌‌ هایی از چوب برای زمینه با عمق کم انتخاب شده به ‌‌وسیله‌‌ی ابزاری چون مغار، کنده‌‌کاری و با استفاده از سایر چوب‌‌ها یا برش‌‌ هایی از عاج، استخوان و صدف جای خالی پُر می‌‌شود. معرق جایگزین در دوران صفویه با نقوش متنوع‌‌تری بر روی برخی درها، جعبه‌‌ها و دیگر آثار متعلق به این دوره مشاهده می‌‌شود. در این دوران نوعی معرق دیگر انجام می‌‌شد که در آن قطعات چوب و استخوان به‌‌همراه لایه‌‌های خاتم به ‌‌سبک امروزی (تکه‌‌چینی) در کنار هم چسبیده می‌‌شدند. در گذشته با بهره-گیری از نقوش اسلیمی یا گره و تنها پنج رنگ محدود که شامل چوب‌‌های آبنوس، فوفل، گلابی، سنجد و توت می‌‌شود معرق کاری انجام می‌‌شد.

معرق ایران از زمان پیدایش تا به امروز بر اساس آثار محدود به‌‌جا مانده از دوره‌‌های تاریخی مختلف تغییر و تحولات و پیشرفت‌‌های زیادی داشته است. از این هنر در آغاز برای تزیین سطح میز، بوفه، در، تکیه‌‌گاه صندلی، قاب آئینه و صفحه شطرنج استفاده می‌‌شد. اما امروزه علاوه بر استفاد‌‌ه‌‌ این هنر برای ساخت اشیا کاربردی از آن برای ساخت تابلوهای معرق بسیار نفیس نیز استفاده می‌‌شود. اجرای آثار معرق در ایران تا سال 1334 هجری‌‌شمسی با همان پنج رنگ محدود رواج داشت. از آن پس روند شکل‌‌گیری و تغییر و تحولات در هنر معرق با شناخت و درک عمیق‌‌تر و به‌‌کارگیری دامنه‌‌ی وسیع‌‌تری از چوب‌‌ها ادامه یافت. این هنر امروزه در شهرهای زیادی از جمله استان آذربایجان غربی انجام می‌‌شود.

منبع : visitiran.ir/fa