قالی بافی خراسان جنوبی

قالی بافی خراسان جنوبی

استان خراسان جنوبی قالی ­های دست باف نفیسی را در هر دوره تاریخی‌­اش با توجه به سنت منطقه­ ی خود تولید کرده است. این خطه که یکی از مراکز مهم قلمرو حکومت تیموری بوده، حوزه‌اش شهر هرات را نیز شامل می­ شده است که بافت قالی ­های گل دار آن شهرت بسیار داشته است. این طرح­ ها با منظم شدن تدریجی و با کاهش اندازه­ ها به طرح امروزی هراتی تبدیل شد که طرحی رایج و مورد توجه بسیار به­ شمار می­ رود از مناطق معروف قالی­ بافی این استان کویری می ­توان از روستاهای دُرخش، مود، گسک، نوزاد، سربیشه، بهلگرد، نوغاب، دستگرد و بیشتر روستاهای منطقه قائنات و همچنین شهر بیرجند نام برد.

قالی­ های این منطقه با قدمت دویست ساله زینت­ بخش آستان قدس رضوی، موزه ­ها و نزد موزه داران فرش است. در کتب جهانگردانی که به ایران سفر کرده‌اند درباره­ ی قالی ­ها این منطقه چنین آمده است “نقش قالی­ های قاین اکثراً گل و بوته است که در کرمان نیز مرسوم است. تجار قالی معمولا کالای خود را به مشهد و از آنجا به اسلامبول، مصر و وین حمل می­ کنند. قیمت یک عدد قالی ممتاز 11*14متری با بافت قاین در حدود بیست پوند است.” در بین مجموعه فرش­ های کاخ گلستان یک قطعه قالیچه­ ی زیبا و نفیس وجود دارد که حدود 300 سال قبل در قاین بافته شده است. وجود این فرش و نظایر آن که از لحاظ نقش، رنگ، مرغوبیت و زیبایی در حد بسیار ممتازی قرار دارد نشانگر این حقیقت است که در گذشته در منطقه ­ی قاینات این هنر در اوج خود بوده است. قالی­ های بافته شده در کارگاه­ های شهر بیرجند در بین سال­ های1317-1313 شمسی در اوج شهرت خود بوده و از لحاظ زیبایی ترنج، نقوش زمینه، ظرافت و رنگ­ آمیزی در تمام بازارهای اروپایی به ­ویژه در آلمان­ غربی از اعتبار و شهرت زیادی برخوردار بوده است.

در میان فرش ­های کاخ گلستان به فرش دیگری بر­می خوریم که این فرش در سال 1265 قمری در بیرجند بافته شده و این شعر بر روی آن بافته شده ” به سعی چاکر شاهنشهی امیر قهستان/ تمام شود که شود فرش در اطاق گلستان” طرح این فرش بته ­جقه است که طرح متداول در این منطقه به ­شمار میرود. عمده ­ترین و رایج ­ترین طرح­ های قالی جنوب خراسان عبارتند از:

1- طرح ریزه ­ماهی، این طرح که در سایر مناطق قالی­ بافی ایران به­ نام­ های ماهی و ماهی­ درهم نیز شهرت دارد تفاوت این نقش با سایر مناطق ایران همراه بودن گل­ های لوزی شکل است.

2- طرح بته

3- طرح ربعی سعدی، این طرح یکی از طرح­ های اصیل این استان است و به علت داشتن لچک ترنج ظریف و زیبا شهرت و محبوبیت زیادی دارد.

4- نقش کله اسبی

5- طرح خشتی یا چهار فصل

6- طرح محرمات. در تمامی طرح­ های این منطقه نقش خورشید در شکل­ های مختلفی جلوه­ گر است که می ­توان گفت در هیچ منطقه ­ی ایران نقش خورشید تا این حد دیده نشده است.

منبع : visitiran.ir/fa