سفالگری مند گناباد

سفالگری مند گناباد

نقد و بررسی

توضیحات

سفالگری مند گناباد

سفالگری مند گناباد

روستای مند تنها مرکز سفالگری شرق ایران است که در سه کیلومتری شمال گناباد قرار دارد و دارای حدود هزار نفر جعیت است. اهالی این روستا علاوه ­بر انجام کارهای کشاورزی، در زمینه­ ی آجرپزی، سفالگری و کاشی­ سازی نیز فعالیت می­ کنند. قدمت سفالینه­ های مند به هزاره ­ی سوم ق.م می­ رسد و تا اوایل قرن دوازدهم، وجه تسمیه­ مشخصی برای آن­ها وجود ندارد؛ ولی از اوایل این قرن، نوعی سفال جدید با ویژگی ­های خاص در گناباد به ­وجود آمد که به سفال بدل چینی معروف است. سفال­ های مند از لحاظ نقوش به سفال­ های میبد یزد و از نظر ترکیبات به سفال­ های شهر رضای اصفهان شباهت بسیار دارند؛ به­ طوری که تشخیص آن­ها از یکدیگر بسیار دشوار است.

سفالگری در این منطقه به دو صورت سفال رسی و سفال بدل چینی انجام می شود که از لحاظ مواد تشکیل دهنده و تهیه و آماده­ سازی با هم تفاوت دارند. بدل چینی نوعی سفال با گل سفید است که چینی ­سازها در گذشته برای ساخت ظروف بدل چینی از آن استفاده می ­کردند. مواد اولیه­ ی این نوع سفال­ ها سیلیس یا سنگ چخماق، بنتونیت یا گل سرشور و کالن است. سنگ چخماق و کالن از معادن اطراف گناباد به ­دست می ­آیند. پس از تهیه­ ی سنگ چخماق، آن را با پتک می­ کوبند تا به اندازه­ های کوچک و به ­اصطلاح کشمش ­نخودی تبدیل شود.

سفال رسی هم از انواع سفال قرمز است و قدمتی کمتر از سفال بدل چینی در این منطقه دارد. ظروف سفالی در مند به دو­شکل چرخ­ ساز و دست ­ساز ساخته می­ شوند. سفال­ های دستی که سابقه ­­ای طولانی دارند به ­صورت قالب ­گیری از گلدان، قمقمه و.. با نقوش برجسته روی بدنه، ظرف­ هایی به شکل پرنده و جانوران و یا ظرف­ ها و حجم ­هایی به­ شکل مکعب و مکعب­ مستطیل ساخته می­ شوند. ظروف سفالی ساخته شده با چرخ بیشترین ساخته های سفالی را تشکیل می­دهند. ساخت این ظروف آسان­ تر است و به ­دلیل کاربردی بودن بازار خوبی دارند. از این میان نقاشی روی سفال نیز قدمتی طولانی دارد. بعضی از نقوش جنبه مقدس و آیینی دارند و از اعتقادات و باورهای مردم سرچشمه گرفته­ اند. نقوش به­ کار گرفته در مند شامل نقوش انسانی، حیوانی، گیاهی و هندسی هستند. نقش انسانی معمولاً به­ صورت زنی است در چهره­ ی خورشید که خطوطی مانند شعاع­ های خورشید دور تا دور آن را گرفته­ اند. این نقش از نقوش مهم سفال مند است و بیشتر در وسط ظروف به­ کار می ­رود. نقوش حیوانی نیز در قالب مرغ، ماهی، پروانه و.. است. این نقوش با رنگهایی مثل زرد و قرمز کشیده می ­شوند.

منبع : visitiran.ir/fa