اروند رود

اروند رود

اَروَندرود یا اروند رود رود پهناوری است در جنوب غربی ایران و در مرز ایران و عراق که از همریزش رودهای دجله، فرات و سپس کارون پدید آمده ‌است. دجله و فرات پیش از پیوستن به کارون در شهر قرنه در ۳۷۵ کیلومتری جنوب بغداد به هم می‌پیوندند.

در ازای اروندرود از قرنه تا ریزشگاه آن در خلیج فارس ۱۹۰ کیلومتر است. ریزشگاه اروندرود در میان شهر ایرانی اروندکنار و شهر عراقی فاو است. بصره، خرمشهر، آبادان، خسروآباد و فاو از جمله بندرهای مهم این آبراه هستند که نقش چشمگیری در رونق بازرگانی منطقه دارند. هم‌ اکنون ۸۱ کیلومتر از ۱۷۵ کیلومتر طول اروندرود از محل پیوستن نهر خین به این رودخانه تا مصب آن در خلیج فارس، مرز مشترک ایران و عراق به ‌شمار می‌آید. عرض اروند رود بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ متر و عمق آن بین نه تا پانزده متر در نوسان است و هنگام جزر و مد آب، تغییر می‌یابد و در عین حال برای کشتیرانی مناسب است.

واژه اروند در اَوِستا در ستایش چند ایزد ایرانی آمده است و همان واژه «تند» فارسی امروز است. در سده-های میانه همزمان که دریای شیرین و «شط العرب» و نام‌های دیگر به کار رفته، در شاهنامه فردوسی «اروند» خوانده شده است. اروند یا تند در پارسی باستان واژه «تیگر» است. رود «تیگر» پارسی باستان و عیلامی که در سنگ نوشته بیستون داریوش بزرگ هخامنشی آمده است، همین رود «دجله» امروزین در عراق است، با این یادآوری که واژه دجله از ریشه بابلی «دیگله» گرفته شده است. در کرانه‌های این رود بزرگ پایتخت شاهنشاهی ساسانیِ تیسپون ساخته شده و هم‌چنین نام فرزند خسرو دوم ساسانی نیز اروند است. پس نزدیکی واژگانی و تاریخی و سرچشم‌های میان این دو رود در تاریخ دیده میشود.

چه روزگارانی که این رود بزرگ در ورودی خلیج پارس به خود دیده است؛ گذر ارتش‌ها و ناوهای بزرگ جهان باستان، لشکرکشی‌های دوستان و دشمنان، شهرسازی‌های پادشاهی‌ها، آبیاری زمین و گذر دوران. از این آبراه بزرگ باستانی آهن، مس، آب انگور، نیشکر، نمک، دیبای شوشتر، خرمای میشان و سرب از فرمانروایی میشان و ساسانیان به روم و آفریقا و هند صادر شده و پارچه‌های گرانبها، پوشاک، ادویه، عطر، صدف، عاج و فولاد از هند و چین وارد شده است.

در سده‌های میانه این رود به چشم خود شورش بردگان به رهبری صاحب الزنج و قرمطیها، فرمانروایی بریدیان خوزستان، گذار ناصر خسرو قبادیانی در سده پنجم خورشیدی، فرمانروایی اتابکان لر بزرگ در پایان سده هفتم پس از یورش هلاکو به بغداد، فرمانروایی ایلخانان مغول در سده هشتم را دیده است.

هم‌چنین از دوران نوین نیز گذار نخستین کشتی بخار در 1826 میلادی، خط کشتیرانی انگلیسی برادران لینچ که در 1887 بندرهای کارون و اروند را در خوزستان در بر گرفت، یافتن نفت و نیاز به جابجایی در 1909 میلادی، جنگ جهانی اول و از دست رفتن حقوق ایران در اروندرود پیرو قرارداد 1937 میلادی، جنگ جهانی  دوم و لجام‌گسیختگی ارتش بریتانیا، راهیابی ناو موریس بریتانیا برای تامین امنیت در 1951 میلادی و جنگ ایران و عراق از مهم‌ترین وقایعی بوده است که پیرامون اروند اتفاق افتاده است.

منبع : visitiran.ir/fa